Źródło: AP Kat, Zbiór akt gruntowych…, sygn. 2040,k.60
Kopalnia „Samuelsglück”
Lokalizacja kopalni „Samuelsglück” i sąsiadujących z nią kopalń, jak również granice Wielkiej Dąbrówki, zostały przedstawione na poniższej mapie . Wniosek dotyczący nadania kopalni złożył 3 grudnia 1854 roku Samuel Reichmann kupiec z Bytomia w Królewskim Urzędzie Górniczym w Tarnowskich Górach.[1] Wielu autorów błędnie twierdziło, że Reichmann pochodził z Tarnowskich Gór.[2] Nadanie na ołów uzyskano 25 kwietnia 1857 roku w Królewskim Urzędzie Górniczym we Wrocławiu. Kopalnia uzyskała pole na 1200 miar z jedną Fundgrube 1 030 138 m2.[3] W sierpniu 1857 roku udziały w kopalni posiadało 5 osób: Samuel Reichmann, kupiec z Bytomia - 44 kuksy, Friedrich Wilhelm Grosser, kupiec z Gliwic - 31 kuksy, Ernst Fiedler z Bytomia -273/4 kuksy, Carl Knobloch, kupiec z Bytomia -111/4 kuksów, Ernst Kramer, Zimmermeister, (mistrz ciesielski) w dokumentach występuje również jako Baumeister (mistrz budowlany) z Bytomia - 10 kuksów. Posiadali oni łącznie 124 udziały .[4] Autor Voltz twierdził, że wniosek na założenie kopalni został złożony pod koniec 1854 roku, a nadanie uzyskano dopiero w październiku 1857 roku.[5] Nazwa kopalni „Samuelsglück” wywodzi się od imienia kupca Samuela Reichmann z Bytomia z dołączonym słowem „Glück" (w polskim tłumaczeniu: szczęście). W sierpniu 1858 kopalnia miała już 18 właścicieli, byli nimi: Samuel Reichmann, kupiec z Bytomia -12 kuksów, Fridrich Wilhelm Grosser, kupiec z Gliwic - 3 kuksy, Ernst Fiedler z Bytomia - 17 ¾ kuksów, Carl Knobloch, kupiec z Bytomia - 11 ¼ kuksów, Ernst Kramer, mistrz ciesielski z Bytomia -10 kuksów, Salomon Beuthner, kupiec z Philadelphia- 30 kuksów, Dr Louis Elsberg z Nowego Jorku - 1 kuks, Aron Beuthner, kupiec z Bytomia -1 kuks, Emil Adolph Hennig, kupiec z Gliwic – 4 kuksy, Fleischer, Kreiswundarzt (chirurg) z Gliwic 7 ½, Richard Brunnquell, dyrektor z Goldschmiede – 3 kuksy, Anton Waigt, Musiklehrer (nauczyciel muzyki) z Wrocławia – 2 kuksy, Theodor Grosser, kupiec z Berlina – 3 ½ kuksy, Herrmann Sieland, kupiec z Lipska – 1 kuks, Otto Foerster, kupiec z Lipska – 1 kuks, Carl Voigt, kupiec z Lipska – 5 kuksów, Carl Haintze, mistrz murarski z Bytomia – 10 kuksów, Carl Theodor Schaeffer, kupiec z Lipska – 1 kuks. [6] W późniejszym czasie właścicielem 35 43/248 kuksów stała się firma Georg von Giesche Erben z Wrocławia ( dalej Spadkobiercy Giesche).[7] 11 grudnia 1860 roku Spadkobiercy Giesche zakupili 359/4 kuksów kopalni.[8]
Przedsiębiorstwo było kontynuacją Spółki Spadkobierców Jerzego Giesche we Wrocławiu. Firmę utworzył kupiec wrocławski Jerzy Giesche (1655-1716), który 1704 roku otrzymał od cesarza Leopolda I wyłączne prawo wydobywania i sprzedaży galmanu na Górnym Śląsku. Przywilej ten ostatecznie wygasł w 1802 roku. Firma musiała od tej pory nabywać kopalnie zgodnie z wymogami prawa górniczego. W 1829 roku spadkobiercy sprzedali część swych udziałów osobom obcym. Odtąd firma nosiła nazwę Gwarectwo Spadkobierców Gieschego. W 1845 roku opracowano statut; osobowość prawną towarzystwo uzyskało dopiero w 1860 roku, występując pod nazwą Bergweerksgesellschaft Georg von Giesche’s Erben (Spółka Górnicza Spadkobierców Jerzego Gieschego).[9]
18 sierpnia 1864 roku kopalnia uzyskała nadanie na cynk. [10] Właściciele „Samuelsglück” dnia 17 września 1868 roku złożyli do WUG wniosek o nadanie nowej kopalni „Piryt”. Z powyższych informacji możemy się dowiedzieć o właścicielach kopalni „Samuelsglück” z 1868 roku, posiadała ona w tym czasie 16 udziałowców. Byli nimi : Spadkobiercy Giesche z Wrocławia, Theodor Grosser, kupiec z Berlina, Salomon Beuthner, kupiec z Nowego Jorku, Carl Voigt, kupiec z Lipska, Carl Theodor Schäfer, kupiec z Lipska, Otto Förster, kupiec z Lipska, Hermann Sieland, kupiec z Lipska, Ernst Kramer, mistrz ciesielski z Bytomia, Ernst Walter, radca sprawiedliwości z Bytomia, Adolph Hennig, kupiec z Gliwic, Anton Fleischer, dr medycyny z Gliwic, Carl Heintze, Mauermeister (mistrz murarski) z Bytomia, Anton Weigt, Musiklehrer (nauczyciel muzyki) z Wrocławia, Richard Brunnquell, kupiec z Ohlau, Aron Beuthner, kupiec z Bytomia, Lousi Elsberg, dr. z Nowego Jorku.[11] W 1903 roku Spadkobiercy Giesche wykupili wszystkie udziały w kopalni „Samuelsglück”.[12]
[1] AP Kat, Zbiór akt gruntowych sądów w Chorzowie, sygn. 2040, k. 7
[2] H. Voltz, Die Bergwerks –und Hüttenverwaltungen des Oberschlesischen Industriebezirks: ein historisch statistischer wegweiser den Theilnehmern am v. Allgemeinen Deutschen Bergmannstage, Kattowitz, 1892, s.192, J. Westphal, Jahrbuch für den Oberbergamtsbezirk Breslau ein Führer durch die im Oberbergamtsbezirk Breslau liegenden Werke der Montan-Industrie mit Unterstützung durch das Königliche Ober-Bergamt: andere Behörden und industrielle Verwaltungen, Kattowitz, Breslau, Berlin 1913, s.455, J. Piernikarczyk, Historja górnictwa i hutnictwa na Górnym Śląsku, tom II, Katowice, 1936, s.83
[3] AP Wrocław, Wyższy Urząd…, sygn. 1832, mikrofilm,T-1333, s. 402-403, AP Kat, ZGH Orzeł Biały w Brzezinach Śląskich 1865-1945, sygn. dopływ. 41, s.76-77, J. Westphal, Jahrbuch..., s.454
[4] AP Kat, Zbiór akt gruntowych …, sygn. 2040, k. 32-33
[5] H. Voltz, Die Bergwerks..., s.192
[6] AP Kat, Zbiór akt gruntowych…, sygn. 2040, k. 91
[7] H. Voltz, Die Bergwerks..., s.192
[8] AP Kat, Zbiór akt gruntowych…, sygn. 2040, k. 293a
[9] S. Poprawska, Kancelaria górnośląskich przedsiębiorstw przemysłowych do r. 1945, Warszawa 1972, s.72
[10] AP Wrocław, Wyższy Urząd…, sygn. 1832, mikrofilm,T-1333, s. 402-403
[11] AP Kat, Giesche spółka…, sygn. 2449, s.5
[12] AP Kat, Giesche spółka…, sygn. 2454, s.1, sygn. 3445, s. 133